Ολο και περισσότερο η ελληνική κοινωνία βουλιάζει στο βαθύ κράτος του... βερεσέ, συμπαρασύροντας μΙα ολόκληρη χώρα -με βάση τη θεωρία του ντόμινο- σε πληρωμές επί πιστώσει με τις όποιες τραγικές συνέπειες.
Στη γέννηση, στην ασθένεια, στις καθημερινές ανάγκες, στην εκπαίδευση, στις μετακινήσεις, στη στέγαση, αλλά και στο θάνατο ακόμη, ο βερεσές ή veresiye (είναι τούρκικη λέξη) υπόσχεται παράταση ζωής. Μιας ζωής που όταν φτάνει στο ταμείο συχνά πια λέει με σκυμμένο κεφάλι: «Γράφ' τα» κι όταν δεν μπορεί να το κάνει ούτε αυτό, ενίοτε αυτοκτονεί!
«Χρωστάω τη γέννα»!
Σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη η κατάσταση περιγράφεται δραματική. Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε το 2011. Τότε σε δύο μεγάλα νοσοκομεία της πόλης, οι εργαζόμενοι διαπίστωναν αύξηση περί του 30% στους τοκετούς με... διακανονισμό. Σε «Παπαγεωργίου» και «Ιπποκράτειο» συγκεντρώνεται μεγάλο ποσοστό ζευγαριών από τη Βόρεια Ελλάδα, που, λόγω κρίσης, εγκατέλειψαν την επιλογή ενός ιδιωτικού μαιευτηρίου. Ζευγάρια, τα οποία δεν έχουν πια ασφαλιστική κάλυψη εξαιτίας μακρόχρονης ανεργίας και καταφεύγουν σε δόσεις.
Στα δημόσια μαιευτήρια της Αθήνας, αλλά και σε ορισμένα ιδιωτικά, η κατάσταση δεν είναι διαφορετική. Τον περασμένο Δεκέμβρη, η 34χρονη Ε.Κ. γέννησε την τέταρτη κόρη της σε ιδιωτικό μαιευτήριο, αφού με αυτό συνεργαζόταν ο γυναικολόγος της. Εδωσε λίγα χρήματα μπροστά και τα υπόλοιπα τα εξοφλεί σταδιακά. «Αυτό το μήνα έχουμε να δώσουμε εφορία, τη ΔΕΗ, το δάνειο του σπιτιού, το γιατρό και... δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο θα μας έρθει», περιγράφει στην «Ε», περίπου πέντε μήνες μετά τη γέννηση του παιδιού της. Οπως και ο σύζυγός της είναι δημόσιοι υπάλληλοι και έχουν δει το αρχικό εισόδημα, βάσει του οποίου έχτισαν το σπιτικό τους, να κάνει φτερά. Κάπως πρέπει να ζήσουν. «Μια μέρα πήγα στο γιατρό και τα τέσσερα κορίτσια. Του λέω: θα μας κάνεις καλύτερη τιμή, εντάξει;», περιγράφει.
Η αλήθεια είναι πως η φράση «μην τύχει κι αρρωστήσω» εμφανίζεται περισσότερο ρεαλιστική πρακτική από την παλαιόθεν πάγια εντολή-ευχή: «Την υγειά μας να 'χουμε»!
Φάρμακα
«Ασθενής και φίλη μου, που λαμβάνει χρόνια την αντιδιαβητική αγωγή της από το φαρμακείο μου -μέχρι πρότινος δωρεάν-, τώρα πια αναγκάζεται να πληρώνει από την τσέπη της κοντά στα... 50 ευρώ κάθε μήνα για τα ίδια φάρμακα! Οταν πρωτοέγινε αυτό αιφνιδιάστηκε, πανικοβλήθηκε και ήταν έτοιμη να διακόψει τα φάρμακά επ' αόριστον, και μόνο μετά από επιμονή συνέχισε, με βερεσέ φυσικά. Τώρα μου χρωστάει χρήματα και δυσκολεύεται να με αποπληρώσει. Εγώ φυσικά, όπως και οι συνάδελφοί μου, δεν έχουμε τα χρήματα σαν φαρμακεία για να μπορούμε να κάνουμε το ίδιο για πάνω από λίγους ασθενείς, ούτε καν για ένα μικρό μέρος αυτών, αφού κι εμείς τα πληρώνουμε τα φάρμακα που δίνουμε. Κάποιοι συνάνθρωποί μας οδηγούνται στην εξαθλίωση», υποστηρίζει στην «Ε» ο Γ. Δαγρές, μέλος του δ.σ. του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αθηνών.
Η κατάσταση με τα τεφτέρια στα φαρμακεία επιδεινώθηκε τον περασμένο Σεπτέμβρη, οπότε οι συμμετοχές των ασθενών αυξήθηκαν τρεις συνεχόμενες φορές.
«Το βερεσέ δεν είναι δυσάρεστο μόνον επειδή δείχνει τη δυσκολία του κόσμου να πληρώσει για φάρμακα. Είναι ανησυχητικό γιατί οδηγεί πολλούς ασθενείς σε δυσκολία έναρξης ή συνέχισης της θεραπείας τους, με σοβαρές πολλές φορές συνέπειες για την υγεία τους. Είναι ντροπή για την κοινωνία μας που καταντήσαμε έτσι», καταλήγει ο Γ. Δαγρές.
Το βερεσέ των πελατών-ασθενών από τη μία, τα «φέσια» του ΕΟΠΥΥ προς τα φαρμακεία από την άλλη, προκαλούν κατάσταση ντόμινο. Τριάντα χιλιάδες άνθρωποι δουλεύουν ως υπάλληλοι στα φαρμακεία της Αθήνας. Δεν είναι λίγοι όσοι εξ αυτών πληρώνονται και αυτοί με τη μέθοδο του «pay later», όπως είναι γνωστός ο βερεσές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ή που έχουν ήδη χάσει τη δουλειά τους.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η χώρα μας από το 2010 έχει επιβάλει περικοπές άνω του 5% στην εκπαίδευση. Αυτό μπορεί να λειτούργησε ως ενισχυτικό της φροντιστηριακής εκπαίδευσης, ωστόσο το ντόμινο του βερεσέ, εξαιτίας της ανεργίας και της φτωχοποίησης του πληθυσμού, δεν την άφησε ανέγγιχτη. Ναι μεν τα φροντιστήρια παραμένουν μία από τις βασικές προτεραιότητες των ελληνικών οικογενειών (Ερευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας 2012), ωστόσο παρατηρείται αδυναμία πληρωμής.
Η Α.Κ. είναι μητέρα δύο παιδιών που πηγαίνουν στο ίδιο φροντιστήριο στην περιοχή της Δυτικής Αττικής. Η γυναίκα δεν μπορεί να αποπληρώσει ένα χρέος ύψους 1.000 ευρώ που έχει συσσωρευτεί. Το δικό της «ντόμινο» ξεκίνησε όταν ο σύζυγός της σταμάτησε να πληρώνεται για ενάμιση χρόνο από τη δουλειά του και στο τέλος βρέθηκε άνεργος. Και τα δυο της παιδιά είναι αριστούχοι. Το φροντιστήριο πιέζει και η επιβίωση το ίδιο.
Σε ορισμένα ιδιωτικά φροντιστήρια η αντιμετώπιση είναι ανθρώπινη. Σε κάποια άλλα, όμως, υπάρχουν καταγγελίες για συμπεριφορές τύπου «εισπρακτικών εταιρειών». Στο ξεκίνημα της κρίσης, έχουν καταγγελθεί σοβαρά πράγματα, όπως δηλαδή ότι όμιλος ξένων γλωσσών διακινούσε «μαύρη λίστα παιδιών που έχουν εκκρεμότητες»!!!
Φροντιστήρια
Ερευνα του Συνηγόρου του Πολίτη σε δείγμα 1.211 μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου υποστηρίζει πως το 33% αυτών έχει σταματήσει το φροντιστήριο, αλλά και την εκμάθηση ξένης γλώσσας.
Η κατάσταση είναι δύσκολη. Στην αγορά καταγράφεται αδυναμία καταβολής διδάκτρων στα φροντιστήρια έως και τέσσερις μήνες.
Στην ίδια μοίρα με τους γονείς, πάντως, είναι σημαντικό το ποσοστό καθηγητών στα φροντιστήρια (20.000 στο σύνολό τους) οι οποίοι για αρκετούς μήνες παραμένουν απλήρωτοι, πληρώνονται με «έναντι» ή εργάζονται με ελάχιστα χρήματα.
Στη Θεσσαλονίκη, από τα 3.000 περίπτερα και ψιλικατζίδικα σε διάστημα περίπου δύο χρόνων έκλεισαν τα μισά λόγω κρίσης, σύμφωνα με στοιχεία της Ενωσης Καπνοπωλών - Ενοικιαστών Περιπτέρων Πωλητών Ψιλικών.
Στα Γιάννενα παρόμοια περιγράφεται η κατάσταση από τον Σύνδεσμο Ιδιοκτητών και Εκμεταλλευτών Περιπτέρων. Μέσα σε λίγους μήνες έκλεισαν 30 περίπτερα και ψιλικατζίδικα επί συνόλου 150. Στον Πύργο Ηλείας, έβαλε λουκέτο το 35% των περιπτέρων.
Τον Σεπτέμβριο του 2011 ο τραγικός αυτόχειρας, Κώστας Κόγιας, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Περιπτερούχων Καπνοπωλών Ελλάδος και της Ομοσπονδίας Επαγγελματοβιοτεχνών Μαγνησίας, μιλώντας στο Ράδιο-Ενα του Νομού, υποστήριζε μεταξύ άλλων πως: «Η αγορά στέρεψε από ρευστό. Υπάρχουν πολίτες που αγοράζουν από περίπτερα ένα παγωτό, ένα πακέτο τσιγάρα ή κάτι άλλο μικρής αξίας, επικαλούνται τη στιγμιαία έλλειψη χρημάτων και εξαφανίζονται». Αυτό δείχνει την οικονομική κατάντια πολλών Ελλήνων, που δεν έχουν να αγοράσουν κάτι ευτελούς αξίας, που όμως συσσωρεύει χρέη για τους περιπτερούχους». Ο άνθρωπος αυτός τερμάτισε τη ζωή του με απαγχονισμό πριν από λίγα εικοσιτετράωρα.
Οι μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ και τα εμπορικά κέντρα «προστατεύονται» από το βερεσέ, καθώς η μόνη συναλλαγή τύπου «pay later» που κάνουν είναι με πιστωτικές. Αυτό, όμως, δεν ισχύει για τα συνοικιακά παντοπωλεία, όπου η κατάσταση είναι διαφορετική και αρκετές φορές πιο ανθρώπινη...
Σε παντοπωλείο στο κέντρο της Αθήνας, σε περιοχή όπου ακόμη τα ενοίκια παραμένουν υψηλά -περιοχή Λυκαβηττού-, υπάρχει τεφτέρι. Τι καταγράφει; Εξαθλίωση. Ακόμη και πιτσιρικάκια αγοράζουν παγωτό με βερεσέ.
Η λίστα του βερεσέ είναι μεγάλη: στα πρατήρια υγρών καυσίμων (για λίγα ευρώ αφήνουν ενέχυρο τη φωτοτυπία της ταυτότητά τους), στους οδοντιάτρους, στους δικηγόρους, στα συνεργεία αυτοκινήτων, στα κομμωτήρια, ακόμη και στον πρωινό καφέ. Μια τζούρα να πάει κάτω και... «γράφ' το μέχρι να πληρωθώ».
Ούτε για το θάνατο
Ιδιοκτήτες Γραφείων Τελετών σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη αλλά και Πελοπόννησο πιστοποιούν την τραγικότητα στην οποία έχουν περιέλθει χιλιάδες συνάνθρωποί μας που ούτε την κηδεία του ανθρώπου τους δεν μπορούν να πληρώσουν.
Η αδυναμία εξόφλησης σε ορισμένες περιοχές της Πελοποννήσου αγγίζει ακόμη και το 60%. Επαγγελματίες του κλάδου αναφέρουν πως οι περισσότερες κηδείες -κυρίως ηλικιωμένων ανθρώπων- γίνονται με βερεσέ. Δεν είναι λίγοι και εκείνοι που αφήνουν φέσι από ανάγκη. Χρησιμοποιούν το επίδομα των ασφαλιστικών ταμείων όχι για την κηδεία, αλλά για να καλύψουν βασικές ανάγκες επιβίωσης...
Αν αυτή η Ελλάδα δεν είναι σε «πόλεμο», τότε σε τι είναι βουτηγμένη μέσα;